Voorzitter,

Het raadsvoorstel ligt er. Een intensief eerste halfjaar van 2015 zit er op. Voordat we nu het inhoudelijk debat over het voorstel gaan voeren met elkaar,  is het gepast en wat ons betreft ook noodzakelijk om bij het proces stil te staan. Dat hebben we tenslotte ook afgesproken.

Deel I: Proces tot en met rapport
Het proces over de toekomst van onze mooie gemeente loopt al veel langer. Ik wil met u teruggaan naar 2012. Het inmiddels befaamde rapport van vorig waarnemend burgemeester Blase en de daarbij behorende presentatie van voorkeursvarianten onder de titel  “Oriëntatie op samenvoegen of samenwerken”.  Uitkomst: de eerste liefde was Alblasserwaard – Vijfheerenlanden met een tweede optie: Drechtsteden. In AV kwamen we er niet uit, de gezamenlijke burgemeesters schakelde cie Schutte in.

In het verlengde daar van wil ik u ook meenemen naar de bijeenkomst (ik dacht in de Til) van de tussenrapportage van Schutte. De overige AV-gemeenten hadden toch wat vragen bij onze tweede optie. Namens onze raad heeft onze nestor daar toen meegedeeld dat onze 2e optie zeker niet was bedoeld als soort van pressiemiddel. In de sfeer van als het niet lukt, dan gaan we lekker naar Drechtsteden. We kiezen met hart en ziel voor AV, dat willen we graag.  Dat was toen het raadsbrede standpunt.

Net voor de verkiezingen kwam het definitieve rapport Schutte. Door menigeen direct gekwalificeerd in de orde van: was niet nodig, voer voor de prullenbak. Zeker vanuit onze huidige coalitiepartijen. Als ChristenUnie hebben in 2012 en 2014 hier duidelijk genuanceerder op gereageerd. Voor ons zeker geen voer voor de prullenbak. Wij hebben het rapport goed bewaard! En niet alleen omdat het van Schutte is!!

Toen kwamen de verkiezingen 2014: Zelfstandigheid wordt tot doel verheven en niet meer wat zelfstandig zijn is: een manier van zijn, een manier van handelen (Van Dale: op zichzelf, d.i. door eigen kracht, bestaand en handelend).

Daarmee ontstond een vorm van tunnelvisie waarbij het risico reëel is dat niet meer het belang van de burger, maar zelfstandig blijven het ultieme doel geworden is. En natuurlijk zal het beeld van tunnelvisie ten stelligste worden ontkent. Bij ons is het beeld tot op heden niet weggenomen.

Onze fractie deelt de mening van het college dat de gesprekken binnen de AV in 2014 niet constructief waren. Daarbij is er natuurlijk te wijzen (en zijn wellicht verwijten te maken) naar andere college's. Maar ook ons college was, net als de andere drie, niet in staat om over zichzelf heen te stappen en het belang van de burger op prioriteit 1 te zetten. Het kader van 'het moet binnen zelfstandigheid' was in beton gegoten. Met zo’n betonnen blok aan je been is het natuurlijk ook lastig om over je eigen schaduw heen te springen. Hierbij wil ik wel onze waardering uitspreken voor de serieuze poging die burgemeester Augusteijn nog heeft gedaan. Maar dat was te laat.

Dat zelfstandigheid het primaire doel was van deze coalitie is  vooral ook duidelijk geworden uit het compromis van 19 december vorig. Vanuit de oppositie is een vergelijking met een inkooprelatie aangedragen. De coalitie vond dit eigenlijk niet nodig. Het heeft veel tijd en energie gekost om tot dit compromis te komen en zo unanimiteit te bereiken.

Een voorstel tot vergelijking van aansluiten bij Drechtsteden met een fusie in de AV was als compromis absoluut niet haalbaar. Terwijl een fusie in het rapport van Blase gewoon nog als één van de mogelijkheden werd geschetst. Dat onderschrijft wat ons betreft het betonnen kader van 'zelfstandigheid' van dit college.

Nu we toch zo door de tijd reizen wil ik u ook nog even mee terug nemen naar de bijeenkomst waar burgemeester Brok en portefeuillehouder Verheij tekst en uitleg kwamen geven over Drechtsteden. Herinnert u zich nog de eerste zin van burgemeester Brok?  “Als zelfstandigheid het motief is om bij Drechtsteden aan te sluiten, doe het dan niet!!”

En wat stelt het college ons nu voor?? Dit ter overweging!!

Een ander, door de oppositie bevochten toevoeging aan het voorstel van 19 december is de burgerpeiling. Wij hebben hier een paar goede woorden voor over. Van BMC handig om dit op deze manier aan te pakken. Een enquête die op de plank ligt hiervoor gebruiken. Dat kan ook voor een lager tarief dan maatwerk. Ook positief vind ik de wijze waarop BMC de resultaten van de enquête in het rapport heeft weten mee te nemen. Daarbij is echt wel serieus geprobeerd om de uitkomsten relevant te maken. Maar tot zover het positieve.

Bij het amendement is afgesproken dat er een burgerpeiling / enquête zou plaatsvinden. We hebben vervolgens gesproken over de aantallen. In plaats van 2000 zijn het er 7000 geworden. Als raad zijn we niet gekend in de vragen. Dit heet uitvoering te zijn, daar gingen wij niet over. Onze verwachting (en ik heb het idee dat we hierin niet alleen staan) was dat op één of andere wijze ook gevraagd zou worden naar een mening over Drechtsteden of Gorinchem. Maar echt helemaal niets van dit. Een standaard belevingsonderzoek wat naar ik meen enkele jaren geleden ook al is gehouden. Wat ons betreft is de burger hier niet serieus genomen, of beter gezegd: bij de neus genomen.

Daarmee is wat ons betreft is het college er niet in geslaagd om dit amendement uit te laten voeren conform de inhoud van dat amendement. Wij overwegen of dit een motie waardig is…

Ook begrijpen we de terughoudendheid van de coalitie partijen niet als het gaat om inspraak van burgers. Als je als SGP en in het bijzonder de TAB zo voor transparantie en openheid bent. Waarom wil je de inwoners niet vragen wat ze er van vinden? Is het niet arrogant om te zeggen: de kiezer heeft in 2014 gesproken en wij hebben daarmee een mandaat. Of is hier sprake van angst (stel dat de inwoners toch wat anders vinden) of van “bescherming” van onze inwoners (vraagstuk is zo ingewikkeld dat de inwoners het niet begrijpen, zoiets maak ik in ieder geval van de buitengewoon zorgvuldig geformuleerde zin de recente flyer van de TAB) of is er misschien iets wat ik gewoon niet begrijp.

Ik heb hierbij overigens wel direct een vraag aan de TAB. De PvdA en VVD hebben hun enquête-resultaten van de braderie al bekend gemaakt. Wanneer kunnen de uitslag van de TAB verwachten? Als dat vanavond kan, zou ik  dat toch bijzonder op prijs stellen!!

Wat ons betreft een proces waarover nu nog geen besluit hoeft te vallen. Ja, het loopt al jaren, we kunnen niet blijven wachten. Er zijn toezeggingen gedaan aan de provincie. Is er angst dat de provincie in augustus direct gaat ingrijpen?  Betekent dit dan dat we koste wat het kost nu toch moeten besluiten. Op andere plaatsen in de regio is besluitvorming al lang over de zomer getild. Gaat de gemeente onderuit als we eerst nog uitzoeken hoe de financiële risico's bij Drechtsteden echt liggen. Zal Drechtsteden niet begrijpen dat wij risico’s concreter willen zien of de gevolgen voor onze inwoners beter in beeld willen hebben? Zijn er geen varianten op de offerte van Gorinchem mogelijk die dan toch een ander beeld geven op deze samenwerking. En zou een dergelijke variant misschien niet meer aan zelfstandigheid overlaten dan dat we meer dan 50% van ons geld via Drechtsteden laten lopen? En als we het nu eens puur vanuit de inwoners bezien, was het plan Schutte nu echt zo’n slecht idee? Laten we een unieke kans tot inspraak van onze inwoners gewoon aan ons voorbijgaan?

Deel II: Inhoud rapport / advies college
Over de inhoud gaan we volgende week verder in gesprek. Maar om vanuit de ChristenUnie een kleine blik vooruit te werpen: Het rapport BMC is goed qua opbouw. Veel gebeurt in beperkte tijd. Ook het laten tegenlezen door Deloitte hebben we als positief ervaren. Waardering voor het college hiervoor!

Gezien de strakke tijdsklem mag ook niet verwacht worden dat dit rapport nu helemaal volledig is.

Vraag is dan natuurlijk of de beschikbare info  voldoende is om een dergelijk majeur besluit te nemen.  Dit ook met de kennis dat er nog heel veel onduidelijkheden en onzekerheden zijn.  

Wij denken daarbij aan grote bandbreedte en vele onzekerheden waar het gaat om financiële risico’s. Veel cijfers zijn aannames, verificatie is niet mogelijk. Het ontbreekt ook aan een sturingsmechanisme om deze risico’s serieus te kunnen managen.

Wij denken ook aan het totaal ontbreken van vergelijkingen waar het gaat om niveau’s van dienstverlening. Geen vergelijking voor wat het voor inwoners gaat betekenen.
Wel een financiële vergelijking van de interne dienstverlening in het gemeentehuis. Besparing 1 miljoen = 33%!!  ten opzichte van huidige niveau. Wat dit verschil in de realiteit van elke dag gaat zijn is echter onbekend.

Verder geen vergelijking voor de klanten van de Sociale Dienst, geen vergelijking voor de medewerkers van de sociale werkplaats, geen vergelijking voor de klanten van het WMO-loket.

De mensen de klant zijn binnen het sociaal domein zijn dus absoluut niet in beeld!!

Over de inhoud hebben we het college een tiental vragen gesteld. Op de antwoorden wachten we nog.

Voorzitter, ik heb nog geen enkele fractie hier horen zeggen dat de inwoner niet centraal zou staan. Maar als dit besluit op basis van deze informatie genomen wordt staat ‘het zelfstandig zijn ten koste van alles‘ voorop (wat dat zelfstandig zijn dan ook is)  en NIET de inwoner!!

Ik dank u wel.

Jan Nederveen
ChristenUnie